راهنمای والیبال حرفه‌ای : دفاع
برای توضیح پایه و اساس دفاع، ما از وضعیتی شروع می‌کنیم که تیم سرویس می‌زند و خود را برای مواجهه با حمله حریف آماده می‌کند.
سازماندهی عمومی
گلن هاگ: « سازماندهی کلی دفاع بر مبنای اطلاعات جمع‌آوری شده توسط کادر مربیان پایه‌گذاری می‌شود که در نقشه بازی استفاده می‌شوند. این نقشه با سرویس آغاز می‌شود که باید گفته شود هرکس باید سرویس تاکتیکی بزند که تیم حریف را دچار مشکل کند. به زبانی دیگر، طوری که موجب شود دفاع روی تور در منطقه درست باشد ودفاع عقب زمین آماده توپگیری در فضاها باشند. »
در والیبال سطح بالا، آگاهی از حریف به منظور دفع شرایط غیرقابل منتظره ضروری است. هر بازیکن باید بداند که چه کار باید بکند و چه زمانی از خود واکنش مناسب نشان دهد. درهر چرخش، یکی از بازیکنان به همیاران خود دستورالعمل های مربی را با یک حالت بدنی ویا یک کلمه یادآوری می‌کند.
سیستم عمومی
سیستم عمومی دفاع از صف‌های دفاع روی تور و دفاع عقب زمین و تبعیت از دستور چرخشی تشکیل می‌شود. این گونه است که تعویض موقعیت ها ممکن می‌شود تا هر بازیکن یک موقعیت خاص نشان داده شده در شکل صفحه بعد را دفاع کند.
هرچند تعویض‌های موقعیت خاص می‌توانند در رابطه با حمله حریف انتخاب شوند، به‌خصوص وقتی پاسور کوتاه باشد.
تیمی که سرویس می‌زند، به بهترین روش سازماندهی دفاعی را شرح می‌دهد و همانطورکه قبلا گفتیم، دفاع به محض زده شدن سرویس شروع می‌شود.
بازیکنان جلوی زمین همزمان که برای مراقبت مستقیم با حریف جایگیری می‌کنند، آماده کمک به نزدیک ترین همیار خود هستند. علاوه برآن، این مسئولیت مدافع میانی است که با زیر نظر داشتن دقیق پاسور و مدافع میانی حریف، به حمله سرعتی حریف واکنش بدهد یا ندهد.
هردو بازیکن بیرونی عقب زمین(۱و۵) ، ۶ -۷ متر از تور درفضای خالی مدافعان می‌ایستند و بازیکن منطقه ۶ بین آنها آماده‌ی واکنش در مواقع حمله سرعتی، می‌ایستد.
دفاع حمله سرعتی حریف
به محض زده شدن سرویس، تیم آماده رویارویی با حمله سرعتی حریف می‌شود. مدافع میانی تصمیم می‌گیرد که دفاع کند یا خیر. اگر دفاع کند، او تلاش می‌کند تا سرعت توپ را کاهش دهد تا به دفاع عقب زمین کمک کند.
همیاران مدافع میانی در کناره‌ها فضاهای خالی را پوشش می‌دهند .
بازیکن۶ برای دفاع به‌جلو‌می‌رود، با پیشبینی اینکه دفاع صورت نگیرد و توپ پشت او را بگیرد، همزمان دو بازیکن دیگرکناره‌ها فضاهای خالی میان مدافعان را پوشش می‌دهند.
دفاع حمله توسط بازیکن دیگر،با یک دفاع یا با دودفاع که در موقعیت بد قرار دارند
این وقتی است که پاسورحریف مهاجم خود را در شرایطی می‌گذارد که مدافعان زمان کافی برای رسیدن به موقعیت مطلوب خود را ندارند.
مدافع‌میانی برای کمک به یارخود تلاش خواهد کرد ولی موفق به اجرای دفاع هماهنگی نخواهد شد، همزمان بازیکن بیرونی کنار عقب تر می‌آید تا فضای جلوی زمین را پوشش دهد.
بازیکن بیرونی که مسئول دفاع هست تلاش می‌کند که سرعت توپ حمله را کاهش دهد و از خروج آن به بیرون زمین جلوگیری کند.با این شرایط دفاع بسیار سخت خواهد بود.
همانطورکه قبلا هم اشاره شد،بازیکنان عقب زمین اگر زمان کافی داشته باشند، با دور شدن از یکدیگر دفاع می‌کنند.
دفاع دو نفره
بازیکنان باتوجه به دستورالعمل‌های مربی، قادر به رفتن دوباره به موقعیت خود هستند.
به طورکلی، مدافع کنار‌ها به بخش بیرونی نزدیک می‌شود و مدافع‌میانی به کمک او می‌آید تا یک دفاع کم و بیش هماهنگ را با توجه به وضعیت تشکیل دهند. بازیکن جلوی دیگر به سمت عقب می‌آید تا زاویه باریک موجود و فضای خالی پشت دفاع را پوشش دهد. بازیکن پشت دفاع هم یا فضای خالی بین دو دفاع را پوشش می‌دهد و یا پشت آنها جایگیری می‌کند تا زاویه کنار(راست به راست) را پوشش دهد.
بازیکن منطقه۶ گامی به عقب برمی‌دارد تا توپ دفع شده از دفاع را دراین منطقه پوشش دهد و همزمان بازیکن منطقه کناری(۱) زاویه گسترده موجود را دفاع می‌کند.
دفاع سه نفره
دراین حالت دفاع، دو بازیکن ازعقب زمین به جلو می‌آیند تا فضای پشت دفاع را پوشش دهند، همزمان بازیکن منطقه۶ گامی به عقب برمی‌دارد تا توپ دفع شده از دفاع را دراین منطقه پوشش دهد.
دفاع حمله پایپ دریافت‌کننده قدرتی
این سازماندهی دفاعی وقتی که دریافت‌کننده قدرتی پست عقب از منطقه ۵و۶ حمله می‌کند، رخ می‌دهد. دفاع این حمله به طرز مخصوصی سخت است زیرا دریافت‌کننده قدرتی پشت حمله سرعتی می‌پرد و با پاسی نیمه بلند حمله می‌کند.
مدافع‌میانی جا می‌ماند، او قادر به انجام واکنش سریع نخواهد بود و بسیار دیر می‌پرد. بازیکنان عقب زمین همان جایگیری حمله همیشگی را ارائه می‌دهند.
دفاع روی تور
سیرتکاملی دفاع روی تور
بازی پسیار پرسرعت شده‌است، که بازیکنان را وادار می‌کند تا درطول آرایش هجومی حریف خیلی متمرکز باشند و بسیار سریع واکنش دهند.
آ) می‌بینیم که بازیکنان بسیار بیشترمسئولیت پذیرشده‌اند و نقش آنها بهتر تعریف شده‌است. هر بازیکن مسئول رویارویی با مهاجم مستقیم خود است و باید به بازیکن کناری خود کمک کند. مسئولیت مدافع میانی حتی سنگین‌ترهم می‌باشد، به نحوی که او ضامن هماهنگی خوب دفاع جلو با عقب زمین، با قضاوت صحیح کیفیت‌های حمله سرعتی حریف می‌باشد. بنابراین، او معارف اولین گزینه دفاع با متعهد بودن به دفاع سرعتی حریف ویا خواندن نقشه پاسور و واکنش دادن است.
والِری آلفِروف (تمرین‌‌دهنده روسی) می‌گوید: « وظیفه اصلی مدافع میانی تضمین هماهنگی اقدامات خود دردفاع، از آغاز بازی تا پایان آن است. »
هدف مدافع‌میانی تأثیر بر مسیر توپ و کاهش‌دادن سرعت توپ هجومی حریف به منظور آسان‌سازی کار دفاع عقب زمین و آمادگی برای ضدحمله است. آنها فقط هنگامی که از توپ مطمئن باشند برای دفاع امتیازآور تلاش می‌کنند.
اگورچف روس: « دروالیبال مدرن، کاهش سرعت توپ دردفاع مهم‌تر از دفاع امتیازآوراست، همچنین کمک به یارخود در تشکیل دفاع دونفره بسیار مهم است.»
ب) خواندن نقشه پاسور و تشخیص مسیرتوپ که بسیار سریع شده است نیازمند پویایی و تحرک وسیعی است. گلن هاگ از کانادا : « دروالیبال مدرن، با این سرعت هجوم، مدافعان باید پویاتر باشند. از لحاظ فنی، برای یک مدافع میانی، افزایش تحرک در کناره‌ها و توانایی بازی‌خوانی سریع امری بسیار ضروری است. »
تکامل دفاع روی تورکردار بازیکنان را تغییر داده‌است و ویژگی‌هایی مانند تمرکز، بازی‌خوانی و سرعت‌عمل را بسیار بااهمیت ساخته است. این امر موفقیت بازیکنانی مثل ژوآو پرتقالی و جیری نُواک از جمهوری چک را شرح می‌دهد.
نقش‌ها و تکنیک‌ها
کلیپ‌های گوناگونی رفتار‌های مختلف بازیکنان را درهردو سمت میانی وکناره‌ها نشان می‌دهد. بازیکنان با دقت به پاسور، مسیر پاس و کار‌های مدافع‌میانی، نزدیک تور جایگیری می‌کنند. آنها با کمی خم‌شدن در حالت بازی‌خوانی، با دست‌های باز در بالای شانه‌ها آماده واکنش سریع هستند.
تکنیک مدافع‌میانی پیچیده تر است و به قد و ویژگی‌های فیزیکی او وابسته است.
بعضی‌ها ترجیح می‌دهند که صبر کنند و اول دست‌ها را به بالا دراز‌کنند و سپس به کمک یار خود در‌کناره‌ها بروند. ولی برای دیگران این کار غیرممکن است. آنها اول باید یک انتخاب انجام‌دهند که این کار کمک به همیاران را دشوار می‌سازد.
ژوآو پرتقالی توضیح می‌دهد: « این یک مسئله غریزی است که من بسیار کوتاه هستم، من واقعا نمی‌توانم منتظر رها شدن توپ ازدست پاسور باشم، درغیراین صورت مهاجم از قبل آماده حمله است. » به دلیل اینکه مدافعان میانی معمولا جا می‌مانند، مجبورند بدوند تا به یار خود کمک کنند، که این حرکت با استفاده از ایست سریع پا و چرخش بدن به داخل پایان می‌یابد.
مدافعان بیرونی مانند ال‌گوئتا آرژانتینی، گیبا برزیلی و آنتیگوئا تاکید دارند بر شناخت خوب رقیب روبه‌روی خود، به‌خصوص زوایای قدرت او، اجتناب از منحرف شدن توپ به بیرون و در مواقع ضروری کمک به مدافع‌میانی هنگام حمله سرعتی.
ظرفیت بازیکنان در بالا بردن دستانشان به بالای تور به منظور دخالت در مسیر توپ همزمان با گول زدن حریف مثل قراردادن دست‌ها در کناره‌ها ویا دوربردن آنها بسیار مهم است. اصولا دفاع آمتیازآور وقتی که می‌تواند کاملا هماهنگ باشد استفاده و اجرا می‌شود.
دفاع عقب زمین
سیر تکاملی
قوانین جدید دفاع توپ را آسان‌تر کرده‌اند. ازطرفی، بی‌ایراد بودن چند ضربگی ( دو ضرب و …) در دریافت اول لیبروها را از ایجاد خطا در توپگیری آزاد ساخته‌است وازطرفی دیگر لیبرو علاوه بر ویژگی‌های شخصی توپگیری خود، رهبر دفاعی تیم خود شده‌است.
درنتیجه ، مانند مدافعان روی تور، بازیکنان مسئولیت بیش‌تری دارند.
نقش‌ها و تکنیک‌ها
آ) کلیپ‌های مختلف اعمال بازیکنان را در جایگاه‌هایشان ومواجهه با انواع حمله حریف نشان می‌دهد. مسئولیت این دفاع بسیاربه دریافت‌کننده قدرتی و لیبرو بستگی دارد، زیرا آنها از جایگاه‌های کلیدی درتیم برخوردار هستند و اکثریت حملات در مرکز و منطقه۴ اجرا می‌شوند. این سه بازیکن، بازیکن بیرونی منطقه۴، بازیکن پست عقب منطقه۶ و لیبرو در منطقه۵ باید فشار مسئولیت حمله را با توپگیری توپ‌های قدرتمند یا تاثیرگرفته از دستان دفاع تحمل کنند. با قرارگیری در پشت، لیبرو یاران خود را با گرفتن توپ‌های بد دفع شده توسط دیگر یاران پوشش می‌دهد.
دو بازیکن دیگر، یعنی پاسور و پشت‌خط زن در ۲و۱ جایگیری می‌کنند و وظیفه‌ی مشابهی با دریافت‌کننده قدرتی دارند ولی آنها اغلب یک نقش خاص در پوشش دفاع یا آسان ساختن ضدحمله توسط فرد پاس دهنده (پاسور یا بازیکن دیگر) دارند.
ب) اما نقش هرچه که باشد، همه‌ی بازیکنان باید توپگیران بااشتیاق باشند و آماده ارسال توپ به دیگران باشند.
دفاع عقب زمین می‌تواند تجزیه و تحلیل شود:
- شیرجه بر زمین. دروالیبال، بازیکن یک منطقه را دفاع می‌کند و باید مسیر توپ را قطع کند. دفاع‌های آکروباتیک هم بخشی از دفاع است.
- پیشبینی حمله. این کار با داشتن آگاهی خوبی از مهاجمان و موقعیت یاران آسان‌ترهم می‌شود. باید به جای دیدن یاران، حضور آنها حس شود.
- واکنش سریع. یک واکنش سریع ویژگی اساسی پاسور است.
- بازیکنان باید تنوع تکنیکی کارآزموده‌ای دراختیار داشته باشند. فقط تلاش سخت است که اجازه دخالتِ باکفایت وبادقت و تماس خوب با توپ را می‌دهد. همانطور که در والیبال ساحلی اتفاق می افتد باید ازهرمنطقه تماس ممکن استفاده شود زیرا به ندرت زمان کافی برای موقعیت مناسب وجود دارد .
پ) تکنیک‌های مختلف، ترکیبی از توانایی‌های خاص هستند.
اساسا،هدف ازهرحرکتی که برای حفظ توپ انجام می‌شود، جلوگیری از تماس توپ با زمین با قراردادن سطحی برای آرام کردن توپ است. این عمل می‌تواند با هردو دست در بالا یا پایین (پنجه، ساعد)، یک دست، آرنج یا ساعد یا دربعضی موارد، استفاده از پا برای بازگرداندن توپ انجام شود.
بهترین توپگیر کسی است که تنوع حرکتی بسیار بزرگی دراختیار داشته باشد:
- حالت متوازن با دودست، یا یکی
- حفظ توپ با دودست یا یکی بعد از برداشتن یک قدم
- پرش در کناره‌ها، لغزشی به جلو، غلت‌زدن ویا شیرجه
- یک دریافت مرتفع توپ با مچ یا ساعد ( تبرزین نامیده می‌شود!)
- یک دفاع آکروباتیک با یک حرکت طولانی: بازگرداندن توپ با حالت برعکس حتی در خارج محوطه آزاد بازی
پوشش(حمایت) از مهاجم
این نوع دفاع در یک وضعیت خاصی است که نتیجه رویارویی مهاجم و مدافع روی توراست. حمایت از حمله یک وضعیت خاص دفاعی است که توپگیری بیش‌تر یک واکنش است تا یک حالت تکنیکی.
ضدحمله (استفاده از توپ برگشتی)
این حالت که معمولا بازی انتقالی (transition game) نامیده می‌شود، ادامه توپگیری و ورود به یک حمله جدید است.
موفقیت ضدحمله تحت تاثیر کیفیت توپگیری است. چهار حالت مختلف می‌تواند دیده شود، از پایه‌گذاری حمله پاسور درمطلوب‌ترین حالت تا ردکردن آسان توپ به سمت حریف.
آ) اول، حالت ساده دفاع است که بعد از حمله نکردن حریف (Free ball) ویا توپگیری موفق رخ می‌دهد که به پاسور اجازه می‌دهد تا به راحتی در منطقه ۲و۳ حمله را مثل حالت دریافت پایه‌گذاری کند.
ب) دوم، حالتی که کمتر مطلوب است، حالتی است که توپگیران پاسور را وادار می‌سازند تا در شرایط سخت تر در عقب زمین توپ را پاس دهد. تنها امکان او دادن پاس بلند (هایبال) به مهاجم انتخاب شده‌اش است، یا بهترین مهاجمش یا نفری که در بهترین شرایط قرار دارد.
پ) سوم، حالتی است که بازیکن دیگری غیر از پاسور پاس می‌دهد. دراین حالت معمولا بهتر است که توپ در سمت مخالف و روبه‌روی خود پاس داده شود.
ت) حالت نهایی وقتی است که حمله دیگر ممکن نیست (حالت free ball). بازیکن باید توپ را به نحوی رد کند که یا موجب جلوگیری از یک حمله موثر برای حریف شود، ویا با ارتفاع بلند باشد تا تیم خود زمان کافی برای بازگشت به جایگاه‌های دفاعی خود را داشته باشند.
نکته: مهم است که توجه داشته باشید لیبرو وقتی که خارج از محوطه‌ی جلویی زمین باشد می‌تواند پاس از بالای سر‌خود (پنجه) دهد اما وقتی داخل محوطه باشد باید با قسمت پایینی بدن (ساعد و…) پاس دهد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.